Θησαυρός Δαμασκηνού

Μετά την άλωσιν της Κωνσταντινουπόλεως η κατάστασις του ελληνικού γένους κατέστη θλιβερά. Οι περισσότεροι λόγιοι του Βυζαντίου κατέφυγον εις την Ιταλίαν, γενόμενοι οι κύριοι αίτιοι της “Αναγεννήσεως” των γραμμάτων και των τεχνών εν τη δύσει. Η πατρίς των όμως έμεινεν έρημος, εστερημένη παιδείας, καταδικασθείσα εις βαθμιαίον εκβαρβαρισμόν υπό το πέλμα των βαρβάρων κατακτητών.
Οι Ευρωπαίοι περιηγηταί με μελανά χρώματα περιέγραφον την κατάπτωσιν του πνευματικού επιπέδου των υποδούλων. Την ιδίαν εικόνα περί αυτών μας παρέχουν και αι περιγραφαί των Ελλήνων εκκλησιαστικών ηγετών, οι οποίοι συνέκρινον το άθλιον παρόν προς το ένδοξον παρελθόν. “Ω πώς καταστάθηκε το γένος των Ελλήνων!” αναφωνεί εις τας αρχάς του ΙΖ’ αιώνος ο Ματθαίος, επίσκοπος Μυρέων, και η κραυγή αυτή εκφράζει όλον τον πόνον εκείνων, οι οποίοι κατενόουν το μέγεθος του επελθόντος κακού. […] (Από την εισαγωγή της έκδοσης)