Χρονογραφία [284 -812/13μ.Χ. ]

Ο Θεοφάνης μας άφησε την υπέροχη “Χρονογραφία” του, την οποία συνέγραψε κατά τα έτη 811-814 μ.Χ. Είναι ένα ιδιότυπο είδος μεταξύ Ιστορίας και απομνημονευμάτων με εξιστόρηση των γεγονότων κατ’ έτος, που αρχίζει από τα χρόνια του Διοκλητιανού (284 μ.Χ.) και φτάνει μέχρι την πτώση από το θρόνο του Μιχαήλ του Α΄ του Ραγκαβέ (813 μ.Χ.). Αποτελεί την πιο σημαντική Ιστορική πηγή της περιόδου και είναι πράγματι μια αποκάλυψη. Ο Θεοφάνης μας παίρνει απαλά από το χεράκι και μας ταξιδεύει στο χώρο και στο χρόνο, από έτος σε έτος, για να μας διδάξει, να μας ωφελήσει και να μας συγκινήσει. […] Μιλάει για όλους και για όλα με αντικειμενικότητα, ειλικρίνεια και ελευθερία. Μας δίνει την ιδιοσυγκρασία του ανθρώπου και τη νοοτροπία ενός ολόκληρου λαού…